Theo dinh dưỡng
học cổ truyền, mùa hè thuộc hành hỏa, tiết trời nóng bức, hỏa dễ làm
hao thương dương khí. Vả lại, quá trình chuyển hóa thay cũ đổi mới
trong thân thể diễn ra rất mạnh mẽ, cơ thể mất nhiều tân dịch do bài
tiết mồ hôi, bởi vậy đặc điểm nổi bật của mùa hè là “hao khí thương
tân”.
Do đó trong ẩm thực, cần phải chú ý chọn dùng các loại thực phẩm có công dụng thanh nhiệt giải thử, ích khí dưỡng âm, sinh tân chỉ khát.
Đậu xanh: Vị ngọt, tính
mát, có công năng thanh nhiệt, giải độc, tiêu thử trừ phiền, là một
trong những loại thực phẩm tuyệt vời cho mùa hè. Về mùa hè, dân gian
thường dùng đậu xanh dưới dạng nấu cháo, nấu chè hoặc ủ thành giá đỗ
ăn rất mát và bổ.
Bạch biển đậu: Vị ngọt,
tính bình, có công dụng thanh thử hóa thấp, kiện tỳ, ích khí, là loại
thực phẩm đặc biệt tốt cho những tháng cuối mùa hạ và đầu mùa thu. Nhà
bác học Lý Thời Trân cho rằng biểu đậu có thể “chỉ tiết tả, thanh
thử, hoãn tỳ vị, trừ thấp nhiệt, chỉ tiêu khát” (cẩm tiêu chảy, thanh
thử nhiệt, làm ấm tỳ vị, trừ thấp nhiệt và làm hết chứng tiêu khát).
Mướp đắng (khổ qua): Vị
đắng, tính hàn, có công dụng thanh hỏa tiêu thử, minh mục giải nhiệt,
dùng làm đồ ăn thức uống vào mùa hè rất tốt. Người ta thường dùng mướp
đắng dưới dạng ăn sống, luộc, xào với trứng, nhồi thịt băm hoặc thái
phiến, phơi khô, hãm uống thay trà.
Bí đao: Vị ngọt, tính mát,
có công dụng thanh nhiệt tiêu thử, sinh tân chỉ khát, là một loại quả
làm rau và làm đồ giải khát rất được ưa chuộng trong mùa hè. Dân gian
thường dùng bí đao để nấu các món canh thanh nhiệt, giải nhiệt hoặc
rửa sạch rồi ép lấy nước uống. Thậm chí, vỏ bí đao cũng có tác dụng
giải nhiệt, nhiều phương thuốc dân gian đã dùng vỏ bí đao cùng với vỏ
dưa hấu sắc lấy nước uống thay trà.
Dưa chuột: Vị ngọt, tính
mát, có công dụng thanh nhiệt giải thử, sinh tân chỉ khát, lợi tiểu
tiện, là một trong những loại quả được dùng rất phổ biến ở nhiều nơi
trong mùa hè dưới dạng ăn sống, làm nộm, chế thành dưa góp hoặc dưa
muối cả quả (loại dưa chuột bao tử). Thậm chí dưa chuột có thể xào với
một số loại thịt thành những món ăn khá hấp dẫn.
Củ đậu: Vị ngọt, tính mát,
có công dụng thanh thử giải nhiệt, sinh tân chỉ khát, giải rượu rất
tốt. Người ta thường dùng củ đậu để ăn sống, làm nộm, nấu canh, xào
với thịt hoặc rửa sạch ép lấy nước uống giải khát.
Rau dền: Vị ngọt, tính mát,
có công dụng thanh nhiệt giải thử, bổ khí trừ phiền, minh mục hoạt
thai, lợi đại tiểu tràng. Đây là một loại rau không những có khả năng
thanh nhiệt giải thử rất tốt mà trong thành phần còn chứa rất nhiều
Fe, Ca, sinh tố C và đặc biệt là lysine rất cần cho quá trình sinh
trưởng phát dục của thanh thiếu niên.
Rau cần: Vị ngọt mặn, tính
hàn, có công dụng thanh nhiệt lợi niệu, hóa đàm, nhuyễn kiên, tán kết,
là loại rau lý tưởng trong mùa hè cho những người bị vữa xơ động
mạch, tăng huyết áp và bệnh lý tuyến giáp trạng.
Ngó sen: Vị ngọt, tính hàn,
có công dụng thanh nhiệt lương huyết, sinh tân, chỉ khát, giải thử
trừ phiền, là một trong những loại thực phẩm lý tưởng trong mùa hè.
Dân gian thường dùng ngó sen dưới dạng sắc uống thay trà, làm nộm hoặc
rửa sạch rồi ép lấy nước uống.
Nấm rơm: Vị ngọt, tính hàn, có giá trị dinh dưỡng
rất cao, hàm chứa nhiều chất đạm, sinh tố C và các axit amin rất cần
thiết cho cơ thể, có công dụng bồi bổ và thanh nhiệt tiêu thử. Đây là
thực phẩm lý tưởng trong mùa hè cho những người bị tăng huyết áp, rối
loạn lipid máu và các bệnh lý gan mật.
Mía: Vị ngọt, tính hàn, có
công dụng giải nhiệt sinh tân, nhuận táo tư âm, dùng rất tốt trong mùa
hè để phòng chống các chứng bệnh viêm nhiệt có biểu hiện miệng khô
họng khát, sốt cao mất nước, tiểu tiện sẻn đỏ, đại tiện táo... Dân
gian thường dùng dưới dạng ăn sống, ép hoặc sắc lấy nước uống thay trà
giải khát.
Lê: Vị ngọt, tính mát, có
công dụng thanh nhiệt nhuận táo, sinh tân chỉ khát. Nhà bác học Lý
Thời Trân đã viết: “Lý hữu trị phong nhiệt, nhuận phế, lương tâm, tiêu
đàm, giáng hỏa, giải độc chi công”.
Quả dâu: Vị ngọt, tính hàn,
có công dụng bổ can ích thận, tư âm dưỡng huyết, minh mục nhuận
tràng, làm đen râu tóc. Sách Bản thảo kinh sơ đã viết: quả dâu vị
ngọt, tính hàn, mà bổ huyết trừ nhiệt, là vị thuốc bổ huyết ích âm.
Đây là một loại quả nên dùng nhiều trong mùa hè dưới dạng siro dâu làm
nước giải khát, trà dâu hoặc chế thành mứt dâu.
Nho: Vị ngọt chua, tính
bình, có công dụng bổ khí huyết, sinh tân dịch, kiện tỳ khai vị, cường
tráng gân cốt, là một trong những loại quả chứa rất nhiều nước, có
khả năng thanh nhiệt, trừ phiền, giải khát trong mùa hè rất tốt.
Ngoài ra, trong mùa hè còn nên
trọng dụng một số thực phẩm khác như mướp, cải cúc, xích tiểu đậu, đậu
tương, củ cải, súp lơ, rau đay, mùng tơi, cà chua, cam, quýt, chuối
tiêu, trám, táo tây, bạc hà, kỷ tử, kim ngân hoa, cúc hoa, bàng đại
hải, quyết minh tử, thịt vịt, cua, ốc, hến, trai, sò, ngao...
Nên
tránh hoặc hạn chế dùng các thực phẩm như thịt dê, thịt chó, thịt
hoẵng, thịt chim sẻ, long nhãn, vải, hẹ, hành tây, hạt tiêu, nhục quế,
gừng, đại hồi, lạc rang, rượu trắng...
Sưu tầm
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét